TƯỢNG PHẬT ADIĐÀ CHÙA PHẬT TÍCH

Ngày 01 tháng 10 năm 2012, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1426/QĐ-TTg công nhận Tượng Phật Adiđà chùa Phật Tích (xã Phật Tích, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh) là bảo vật quốc gia.

Tượng Phật Adiđà chùa Phật Tích

Tượng Phật Adiđà có niên đại thời Lý (thế kỷ XI) tạo tác bằng đá xanh nguyên khối. Tổng thể tượng có kích thước tương đối lớn: cao 185 cm, rộng vai 87cm, rộng ngang đùi 133cm và chia thành hai phần rõ rệt: phần tượng và bệ tượng. Tượng ngồi xếp bằng trên đài sen. Thân tượng thon thả được choàng bởi hai lớp áo mềm mại có gân như hình lá sen, bàn tay trái đặt lên lòng bàn tay phải phía trước bụng, kiểu kết ấn thiền định. Khuôn mặt tượng hình trái xoan, đôi mắt khép hờ, hàng lông mi mảnh nhỏ cong thanh tú. Hai dái tai dài rộng, tròn mọng chảy sệ xuống vai thể hiện quý tướng trường thọ, phú quý. Hai má đầy đặn, sống mũi thẳng, cổ cao ba ngấn, đỉnh đầu có nhục khấu nhô lên, tóc xoăn, vai rộng, vầng trán mở rộng thể hiện trí tuệ sáng suốt vô lượng. Pho tượng toát lên vẻ trầm tư, hấp dẫn người xem bởi vẻ đẹp gợi cảm, tuyệt mỹ.

 Bệ tượng gồm 2 phần: tòa sen và bệ bát giác. Tòa sen cao 37 cm hình tròn dẹt tạo hình đóa sen đang nở với hai tầng cánh, trong mỗi cánh chạm nổi hình rồng cuốn. Tòa sen được đặt trên bệ đá hình bát giác với nghệ thuật chạm khắc tinh xảo.

Bệ bát giác cao 71 cm gồm 5 cấp: Cấp trên cùng, mặt tiếp giáp với đài sen chạm nổi hai lớp cánh sen tròn mập. Ba cấp tiếp theo chạm nổi hình rồng cuộn hoặc hoa cúc dâyvô cùng sống động. Hai cấp dưới cùng được chạm nổi hình sóng nước thủy ba.

Bệ tượng Phật Adiđà

Về mặt tạo hình, bệ tượng được làm theo tiêu chuẩn Hoàng gia bởi sự xuất hiện 42 đôi rồng với nhiều hình dáng chuyển động khác nhau, cho thấy sự hiện diện của vương quyền nhà Lý mà các đời sau rất hiếm thấy. Từ những chi tiết nhỏ nhất đến các mảng khối lớn đều được đục chạm chau chuốt tỉ mỉ đạt đến đỉnh cao phong cách mỹ thuật thời Lý.

Tượng Phật Adiđà là pho tượng Phật bằng đá thời Lý lớn nhất, đẹp nhất của Việt Nam được biết đến nay. Tượng và hoa văn trang trí trên bệ tượng phản ánh nghệ thuật bản địa và chứng minh sự mở đầu của nghệ thuật Phật giáo nói riêng và nghệ thuật độc lập tự chủ Đại Việt nói chung. Với đường nét tinh xảo và mềm mại, tỉ mỉ và sống động tượng Adiđà chùa Phật Tích là tác phẩm nghệ thuật đặc sắc, thông điệp của thời Lý để lại cho muôn đời sau.

Bảo vật Quốc gia tượng Phật Adiđà hiện được lưu giữ tại chùa Phật Tích, xã Phật Tích, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh.